[Deutsch]   [Polski]

2 MAMMUT ist ein Video aus der Serie »Die Ästhetik des Betons und die Chemie des Todes«.

Während des Zweiten Weltkrieges bestand der größte Teil der Treibladungen für Artilleriegeschosse aus speziellem »Röhrenpulver«. Es wurde aus sog. »Pulver ohne Lösungsmittel« (POL) hergestellt. Oft bestand es aus Nitrozellulose und Nitroglyzerin. Auch im polnischen Bydgoszcz (ehem. Bromberg) ließ das nationalsozialistische Deutschland eine gigantische Explosivstofffabrik errichten.

Für den maßgeblichen Prozess des Pressens wurden in Bromberg im POL-1 Produktionsbereich 36 Pressen in 11 Gebäuden (gemeinsam mit Walzen-, Trocken-, Lager und Sozialgebäuden) halbkreisförmig angeordnet. Sie bildeten eine effiziente technologische Produktionslinie.
Eine Besonderheit stellten dabei leistungsfähige Pressen vom Typ MAMMUT dar. Sie konnten gegenüber herkömmlichen Pressen die 3-fache Menge an Pulver verarbeiten. Die sechs Pressen waren je in einem Gebäude untergebracht.

Die gefährliche Arbeit wurde größtenteils von Frauen ausgeführt. Viele von ihnen waren Zwangsarbeiterinnen.

Das weltweit einzigartige Gebäude-Ensemble blieb nach dem Zweiten Weltkrieg weitestgehend erhalten. Während bspw. Teile der Anlagen zur Herstellung von Nitroglyzerin als Industriemuseum »Exploseum« genutzt werden, wurde der größte Teil der Anlagen zur Pulverproduktion abgerissen und wich einem Industrie- und Technologiepark.
Bis heute (2021) blieben nur noch die Ruinen von zwei Gebäuden für Pressen vom Typ MAMMUT erhalten.

Das Video zeigt Rundblicke aus diesen Gebäuden in den Jahren 2018 und 2020. Sie veranschaulichen die sich ändernde Umgebung und bezeugen, daß die MAMMUTs in Bydgoszcz noch nich ausgestorben, aber stark bedroht sind.

Das Video entstand in Kooperation mit dem Spezialisten für die Anlagen der einstigen deutschen Rüstungsproduktion in Bromberg, Jarosław Butkiewicz.
Die historische Abbildung zeigt beispielhaft eine Standard-Pulverpresse, keine MAMMUT Presse.

Idee und Realisierung: Thomas Kemnitz, tk360.de
Beratung und historisches Bildmaterial: Jarosław Butkiewicz

© 2021 Thomas Kemnitz

[Deutsch]   [Polski]

W czasie II wojny światowej większość ładunków miotających do pocisków artyleryjskich składała się ze specjalnego "prochu rurkowego". Był to tzw. "proch bezdymny" nazywany nitroglicerynowym, produkowany bez rozpuszczalnika lotnego.
Nazistowskie Niemcy posiadały również gigantyczną fabrykę materiałów wybuchowych zbudowaną w pobliżu miasta Bydgoszcz (Bromberg).

Proces prasowania masy prochowej odbywał się w 11 budynkach (POL-1) na 36 prasach, w tym 6 typu Mamut. Na wydziale POL-1 znajdowały się również budynki walcarek, suszarni i magazynów. Budynki walcarek i pras ustawiono w półokręgu tworząc wydajną linię technologiczną produkcji prochu.
Cechą szczególną były wysokowydajne prasy typu Mamut. W porównaniu z prasami konwencjonalnymi, mogły one przetwarzać trzykrotnie większą ilość masy prochowej. Każda z tych sześciu pras mieściła się w osobnym budynku.

Niebezpieczną pracę przy prasach wykonywały zazwyczaj kobiety. Wiele z nich było robotnikami przymusowymi.

Unikalny na skalę światową zespół budynków został w dużej mierze zachowany po II wojnie światowej. Podczas gdy na wydziale produkcji nitrogliceryny (NGL-Betrieb) powstało muzeum przemysłowe "Exploseum", tak większość wydziału produkcji prochu (POL-Betrieb) została zburzona w celu stworzenia parku przemysłowo-technologicznego. Do dnia dzisiejszego (2021) zachowały się jedynie ruiny dwóch budynków pras typu Mamut.

Film pokazuje panoramiczne widoki z platform roboczych tych budynków w 2018 i 2020 roku. Widoczne zmiany obrazują zmieniające się środowisko, świadczą o tym, że bydgoskie Mamuty jeszcze nie wyginęły. Ale są mocno zagrożone.

Film został zrealizowany we współpracy z Jarosławem Butkiewiczem, specjalistą od obiektów poniemieckiej produkcji zbrojeniowej w Bydgoszczy. Zdjęcie historyczne przedstawia prasę hydrauliczną do wyciskania masy prochowej. Nie jest to prasa typu Mamut, tylko prasa Standard.

Pomysł i realizacja: Thomas Kemnitz, tk360.de
Porady i zdjęcia historyczne: Jarosław Butkiewicz

© 2021 Thomas Kemnitz

[Deutsch]   [English]   [Polski]

VIMUDEAP präsentiert ausgewählte Quadcopter-Flüge über die Ruinen der Nitroglyzerin-Produktionslinie No. 1 der ehemaligen Pulver- und Sprengstofffabrik »DAG Bromberg«.

0 Alle Flüge in einem Video (15:51)
1 Nitrierhaus und Übersicht (5:00)
2 Stabilisierung (3:19)
3 Gelatinierung (3:17)
4 Trockenwalzen (1:56)
5 Waschkaskade (2:35)
6 Denitrierung und Lager für rückgewonnene Säuren (2:02)
7 Flug über die Linie 1, Linie 2, Lagerbereich (3:09)
8 Schießbahn (1:32)


Im Jahr 2011 wurde die ehemalige Nitroglyzerin-Produktionslinie No. 2 als einzigartiges Industriemuseum »Exploseum« eröffnet. Es ist Teil des Bezirksmuseums »Leon Wyczółkowski« in Bydgoszcz. Die Linie No. 1 ist für Besucher nicht zugänglich.
Besuchen Sie das »Exploseum«! Es ist ein »Ankerpunkt« der Europäischen Route der Industriekultur - ERIH. exploseum.pl

Vielen Dank an die Leitung des Bezirksmuseums »Leon Wyczółkowski« in Bydgoszcz für die Unterstützung. Besonderen Dank an Łukasz Stachowiak, Roman Mielewczyk, Agnieszka Bruździńska und das Team des »Exploseums«.

Aufnahmen März 2017, Produktion tk360.de, © 2017 ThomasKemnitz.de. Alle Rechte vorbehalten.

[Deutsch]   [English]   [Polski]

VIMUDEAP presents selected quadcopter flights over the ruins of the No. 1 nitroglycerin production line at the former German World War II gunpowder production complex »DAG Bromberg«.

0 All flights in one video (15:51)
1 Nitration and overview (5:00)
2 Stabilization (3:19)
3 Gelatinization (3:17)
4 Drying rollers (1:56)
5 Cascade washers (2:35)
6 Denitration and Storage for recovered acids (2:02)
7 Flight over Line 1, Line 2, Storage zone (3:09)
8 Shooting range (1:32)

In 2011 the »DAG Bromberg« No. 2 nitroglycerin production line was converted into a unique industrial museum, the »Exploseum«, as part of The Leon Wyczółkowski District Museum in Bydgoszcz. The No. 1 line is not yet open to visitors.
Visit the »Exploseum« as an »Anchor Point« on the ERIH – European Route of Industrial Heritage. exploseum.pl

Thanks to the management of The Leon Wyczółkowski District Museum in Bydgoszcz. Special thanks to Łukasz Stachowiak, Roman Mielewczyk, Agnieszka Bruździńska and all the others from the »Exploseum« team.

Flights recorded in March 2017. Production tk360.de. © 2017 ThomasKemnitz.de. All rights reserved.

[Deutsch]   [English]   [Polski]

VIMUDEAP prezentuje wybrane zdjęcia wykonane podczas przelotu quadrokoptera nad 1 linią produkcyjną nitrogliceryny znajdującą się w dawnej niemieckiej fabryce materiałów wybuchowych z okresu II wojny światowej DAG Fabrik Bromberg.

0 Wszystkie loty w jednym filmie (15:51)
1 Budynek nitracji gliceryny, widok ogólny (5:00)
2 Budynek stabilizacji (3:19)
3 Budynek żelatynizacji (3:17)
4 Budynek walców osuszających (1:56)
5 Budynek płuczek kaskadowych (2:35)
6 Budynek denitracji i Magazyn na oczyszczone kwasy (2:02)
7 Pierwsza i druga linia produkcyjna, strefa magazynowa (3:09)
8 Strzelnica prób balistycznych (1:32)


W 2011 roku na terenie 2 linii do produkcji nitrogliceryny DAG Fabrik Bromberg powstało Exploseum, oddział Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Pierwsza linia produkcyjna nadal nie jest udostępniona do zwiedzania.
Odwiedź Exploseum - punkt kotwiczny Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH) www.exploseum.pl

Serdecznie dziękuję dyrekcji i pracownikom Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Specjalne podziękowania dla Łukasza Stachowiaka, Romana Mielewczyka, Agnieszki Bruździńskiej oraz pozostałych pracowników Exploseum

Zdjęcia wykonano w marcu 2017 roku. Produkcja tk360.de. © 2017 ThomasKemnitz.de. Wszystkie prawa zastrzeżone.